01/06/23

Segue aumentando o catálogo de flora e fauna

Estase achegando o fin de curso e os alumnos e alumnas  da materia de Xeografía e Historia que participan no proxecto Patio con(vida) están realizando as últimas actividades de catalogación da edición deste ano. Podedes consultar as especies na nosa sección dentro da aplicación I-naturalist.

Como sabedes, este proxecto forma parte do Proxecto Terra, do Plan Proxecta; e establece sinerxias cos PFPP proxectos Cultura da sostibilidade V e Educación en pensamento crítico, e con outros dous proxectos do Plan Proxecta: Educación patrimonial e Proxecto deportivo do centro.

O censo de aves aumentou a 29 neste curso, a Lavandeira real e o Mergullón pequeno son as incorporacións máis recentes, aínda que tamén nos pareceu ver fuxidiamente unha andoriña de cu branco. Podedes consultar o catálogo premendo aquí.



Ademais das aves seguimos catalogando insectos, arácnicos, réptiles, mamífero e todo tipo de fauna. A última visita documentada polo de agora foi a da Phyrrhosoma nymphula, tamén coñecida como cabaliño do demo vermello ou damisela vermella.


As plantas non quedan atrás. Seguimos identificando novas plantas autóctonas, a máis recente a Aquilea vulgaris, coñecida como paxariños, herba dos pitos, ou bonete.

27/05/23

III Unha imaxe vale máis con 250 palabras

Os alumnos e alumnas de 3º de ESO A e B e 4º de ESO A e B participaron por terceiro ano consecutivo na actividade Unha imaxe vale máis con 250 palabras que se realiza ao abeiro dos proxectos Educación patrimonial do Plan ProxectaRedes de cooperación para a memoria democrática e os dereitos humanos, do PFPP do centro, e VI certame Imaxes do patrimonio, organizado pola Asociación Ponte...nas ondas!

Para esta actividade, o alumnado, coa axuda imprescindible das súas familias, seleccionaron unha fotografía familiar e explicaron en 250 palabras o seu significado. Deste xeito o alumnado e as familias contribuiron ao coñecemento da historia familia no contexto da historia global e tamén ao coñecemento, difusión e conservación non só do patrimonio material representado polas fotografías, senón tamén do patrimonio inmaterial, e aínda máis fráxil, constituido pola historia que explica e dá un valor adicional ás fotografías. 

Moitas grazas e moitos parabéns ao alumnado e as familias por contibuir á conservación da historia e o patrimonio colectivo!

Deixámosvos a seguir algúns exemplos. Se queredes coñecer máis historias podedes facelo no Museo Virtual KaleidoScapes.

Esta imaxe foi tomada o segundo domingo de setembro de 1961 na carballeira que está ao lado da capela de Santa Cristina de Fecha, en Santiago de Compostela. No reverso da fotogrfía pon Foto “Esteirán”, carrete nº 44, foto nº 8, Santiago de Compostela, para facilitar a súa localización.

Nesta imaxe pódese ver a miña familia materna gozando dun día de festa, falando entre eles antes do retorno dun parente á Arxentina. A fotografía foi tomada logo de comer na carballeira de Belén onde se celebraba a romaría da Nosa Señora de Belén. Estas festas eran importantes, xa que, logo dos traballos duros do verán, era cando se reunía familia para festexar e mesmo para se xuntar con familiares que estaban na emigración.

A xente que ía de festa adoitaba ir ben vestida, primeiro oía a misa, despois xuntábase a comer coa súa familia na carballeira e ao serán marchaba para o baile. 

Antigamente este tipo de fotos eran frecuentes. Coma as fotografías eran caras e non había cámaras domésticas aparecía un fotógrafo que ofrecía os seus servizos. Airas Xuncal Martínez (3º ESO A).

Nesta fotografía podemos ver o meu bisavó no centro cun sorriso de felicidade, mais para chegar ata aquí foi necesario moito traballo e esforzo. A súa historia reflexa a de moitos galegos que buscaron saír da aldea.

Alfonso Penela, era do Ribeiro, situado na Galiza interior e coma moitos outros ourensáns marchou do rural en busca dun futuro mellor, xa que nesa época, vivir na aldea supoñía, no mellor dos casos, producir o suficiente para subsistir.

El emigrou a Cuba moi novo, onde conseguiu algo de diñeiro. En vez de quedar aló, volveu a Galiza, en concreto a Vigo, que era a cidade en maior expansión e onde tiña pensado montar un negocio.
Construíu dende cero unha hospedaxe que incluía tres plantas e unha taberna no baixo, que é onde foi tomada a fotografía xunto coa súa familia. Os produtos que ofrecía na taberna, como viño ou xamón eran todos da contorna, xa ben foran cultivados nas súas leiras ou comprados aos veciños.

Na imaxe, podemos observar nos barrís de viño o nome que tiña o seu negocio: "Hospedaxe Penela". Este era próspero e non lle ía nada mal.

Alfonso tiña pensado ampliar o negocio, mais estaba moi preto da estación de ferrocarril e planeaban facer obras de expansión, polo que non lle permitiron edificar máis.

Pese a todo, non se rendeu e pensou en levalo a un lugar onde podería acadar moito máis. Desafortunadamente morreu entrados os cincuenta anos e non puido rematar o seu proxecto. Bento Lorenzo Faraldo (4º ESO A).

Esta fotografía foi realizada no ano 1960 en Cruxeiras, unha aldea da parroquia de Santo Tomé de Ames. 

Naquela época un fotógrafo viña polas casas, ofrecendo a posibilidade de realizar unha foto familiar. Na casa decidiuse realizar a fotografía aproveitando que toda a familia estaba reunida, posto que meu avó viñera esa día do cuartel.

Na fotografía aparecen familiares por vía paterna: o meu bisavó David e a miña bisavoa Nieves, o meu tío bisavó José, meu avó Severino, as irmás do meu avó, miña tía av Pura e a miña tía avoa Nieves, e a cuñada do meu avó, a miña tía avoa Regina. Tamén saen os sobriños de meu avó: Carmen, David, Ana, Andrés e Pepiño. Mauro Rey Viaño.


This picture was taken on 1957 at the old fire station of Santiago de Compostela, nowadays it is located in the Rúa do Cruceiro da Coruña in front of the Praza de Salgueiriños.

In the photograph appears my great grandfather, José Lorenzo García, or Pepe, as we used to call him, the firefighters of Santiago’s fire station and the chief firefighter. My great grandfather is the man standing in the middle of the picture.

This photo probably was taken on the 8th of March, that's the day of the patron saint of firefighters, San Juan de Dios, in Spain. In this day, all the firefighters of Santiago de Compostela went to the fire station, they took photos, had a meal together and then, they were going to ride around Santiago de Compostela in the fire truck.

Sometimes, when Pepe finished his work, he used to go to La Tita, a bar in the old town of Santiago, and he used to help in the kitchen washing dishes and glasses. Nicolás Collazo Santamaría (4º ESO A).


This photograph was taken in the 1936, a month before Spanish Civil War, in Asturias where my great-grandfather, born in Tapia, Ames, was sent to do the compulsory military service (MILI). My great-granfather is the fourth person standing at the back from the left. He passed away in 2006.

The photograph was taken by''Fotografía Estevan'' when the group of young men started their compulsory military service time.

They didn't expect to be fighting in the 36' Civil War only a couple weeks after starting their service, and my great-grandfather was part of those innocent boys who considered themselves unbeatable until that event. He fought in the fascist side,  against his will, like a lot of people.

He was sent to the battlefield only with very little military training, and with the mission of bringing support to the trenchs. Probably he got tired and faced death everyday, but he finally managed to come home ''safe and sound''. 

As my great-grandfather told my grandfather remembering the past: "Bullets were grazing my head. A lot of men were shouting, and I only could run, trying to hide behind every rock, hole or wall, just to get my work done". 

He had two more siblings, one older and one younger. The older brother didn't go to war; he fortunately, stayed home taking care of their parents; the younger, as many others, died in the battlefield. Adrián Boullón López (4º ESO A).


Na fotografía aparecen os meus bisavós maternos, Segundo e Aurora, no porto de Vigo despois de despedir a Nieves, irmá da miña bisavoa e tía bisavoa miña, cos seus dous fillos xemelgos, que marchaban cara a Arxentina para reencontrarse co seu marido e pai dos seus fillos que estaba emigrado alí. A despedida resultou moi dura, xa que fora a miña bisavoa quen criara os sobriños ata daquela, cando tiñan catro anos.

A decisión de marcharen de Serra de Outes, que era onde naceran e vivían, debeuse a que ao meu tataravó e a Nieves lles chegara unha carta dun amigo da familia que estaba en Arxentina, ao igual que o marido de Nieves. Nela informaba de que o marido de Nieves estaba con outra muller coa que pretendía casar. Se isto acontecía, nunca ía voltar para casa nin mandar cartos para manter á familia en Outes, ademais de que Nieves quedaría con fillos pero sen marido. Debido a isto, por consello do pai, Nieves e os seus fillos tiveron que marchar para Arxentina.

Antes de embarcar non puideron sacar ningunha fotografía todos xuntos, así que como recordo dese día só teñen esta, que lle pediron a un dos fotógrafos do porto, deles co barco no que xa subiran Nieves e os fillos de fondo. 

Aurora ten na man a pandeireta dun dos nenos, que lle deixou de recordo porque se tiñan moito agarimo. Á miña bisavoa dáballe moita pena ver esta foto porque nunca volveu ver os seus sobriños, aínda que sempre mantiveron contacto por carta. Pola tristeza que lle deu despedir á familia, nunca máis quixo ir a Vigo. Nin sequera foi cando o seu marido tamén emigrou.

A neta de Nieves e a miña nai continúan en contacto na actualidade. Mariña Formoso Pérez (4º ESO B)


María Claudina, a miña bisavoa, naceu en agosto do 1917, nunha humilde casa de labradores, en Bertamiráns, municipio de Ames, provincia da Coruña. Desde ben pequena foi moi traballadora. Xa a idade de seis anos comezou a levar ás vacas e sachar na horta, ensinada polo seu avó.

Aínda que naquela época predominaba a discriminación e era estraño que a muller traballara, Claudina foi peón de estrada, axudou a construír os camiños de Noia e Negreira, e aínda que non era modista, pedíronlle que cosera camisas para os soldados do bando nacional nos comezos da guerra civil, e así o fixo.

Con vinte anos, casou cun xastre e tiveron unha filla. Porén, durante o seu embarazo, o seu marido marchou a Cuba, deixando só a esperanza da súa volta, algo que non sucedeu ata trinta anos máis tarde.

Claudina estivo un ano no cárcere, pois ao estar soa na casa, mercou unha pistola, que escondía no hórreo, para disparar ao aire no caso de roubo, debido á escaseza causada pola guerra.

Claudina traballou como xornaleira, cociñeira e coidadora de nenos, todo para criar á súa filla, que anos máis tarde tería descendentes. Desgraciadamente, esta morreu cando Claudina tiña 89 anos.

Nesta fotografía pódese ver a esporádica ledicia tras unha vida chea de sufrimento e de traballo, sosténdome a min, a súa bisneta, a quen chegaría a coñecer moito, pois tan só cinco anos despois, abandonou este mundo para entregarse ao descanso eterno. María Freire Buján (4º ESO B)


25/05/23

Visita do alumnado de infantil do CEIP A Mahía

O xoves, 25 de maio, tivemos unha agradable sorpresa, pois viñeron visitarnos os nenos e nenas de infantil de 4 anos, do CEIP A Mahía, xunto coa profesora Sandra e a directora do centro, Isabel.

Os peques fixeron un percorrido polo eido do centro para coñecer todas as accións que estamos levando a cabo ao abeiro do proxecto Patio con(vida) do Proxecto Terra, e ao que parece gustoulles o resultado.

Os cativos e cativas comezaron inspeccionando detidamente a exposición sobre as plantas da contorna e do eido do centro, e examinaron, literalmente con lupa, o traballo feito.

Tamén deron o seu visto bo á arquitectura viva, que decontado renomearon como a cabana. Xogaron ao lobo e sentaron para gozar da sombra e atender as explicacións das profesoras. Opinaron que era un lugar ideal para que alguén lles lese un conto, así que xa temos nova proposta de actividade para o futuro.

Encantoulles o raposiño do mural de pintura fotocatalítica e aledáronse de saber que a pintura absorbía a contaminación, que xa saben o que é. Para rematar, quixeron ver onde estaban as caixas-niño, o comedoiro e a charca da vida (como eles a nomearon), e tamén saber onde se agochaba a cámara que permitía gravar gatos, ourizos e raposos e moitos outros animais. 


Moitas grazas pola visita e agardamos vervos de novo axiña!

24/05/23

Naturalixo no paseo fluvial de Bertamiráns

Os alumnos e alumnas de 1º de ESO A, 2º de ESO G e 4º de ESO E das materias de Cultura científica, Matemáticas e Xeografía e Historia realizaron unha recollida de lixo no paseo fluvial de Bertamiráns e unha posterior análise dese lixo.

Esta actividade foi levada a cabo dentro do programa Basuraleza, de Aulas Libera e a SEO, e no proceso os alumnos e alumnas foron guiados polos educadores medioambientias Elia e Manu.

A actividade comezou cunha charla de Elia no eido do instituto, na que informou ao alumnado do contexto da actividade, o proceso que ían seguir e a importancia desta actividade para a sostibilidade medioambiental. A seguir o grupo desprazouse ata o paseo fluvial para levar a cabo a actividade.

No paseo fluvial, a  rapazada recolleu o lixo que observou na zona de traballo e posteriormente realizou o seu reconto. 

Para realizar o reconto, o alumnado baleirou o lixo recollido en dúas moreas sobre unha superficie de plástico e, organizado en dous grupos, foi contando as unidades dos diferentes tipos de lixo (envases de plástico, envase de cristal, latas, tecido, cartóns, papel, cabichas, elementos de metal, etc.) e colocándoos nas bolsas correspondentes (bolsas azuis para o papel e cartón, bolsas amarelas para os envases de plástico e metal, bolsas verdes para o vidrio, e bolsas negras para outros elementos). Para finalizar, os alumnos e alumnas pesaron o lixo das diferentes bolsas. 

Os datos obtidos da análise do lixo foron subidos a unha aplicación de Aulas libera para que poidan ser consultados tanto pola cidadanía como polos investigadores, contribuíndo así á ciencia cidadá.

Dámoslles moitos parabéns ao grupo pola súa contribución a que o paseo fluvial estea máis limpo e por esforzarse por conseguir un mundo máis sostible!

Visita do IES Milladoiro

Os alumnos e alumnas do IES Milladoiro que están a participar no proxecto Ao son da paisaxe visitaron o noso centro para coñecer as accións levadas a cabo no noso eido no proxecto Patio con(vida) ao abeiro do Proxecto Terra do Plan Proxecta.

Durante a visita percorreron diferentes espazos do eido: o xardín norte, onde observaron a aula exterior, o espazo de exposicións e a estación meteorolóxica; a casa dos insectos e o xardín de plantas aromáticas; a arquitectura viva, a pradeira natural; o mural de pintura fotocatalítica; e a fraga do NW, coa súa aula exterior e a charca.

Ao final da visita, o grupo colocou barquiños de papel cos seus nomes na charca. Esperamos que vos teña gustado a visita e esperamos volver vervos axiña!



23/05/23

Exposición ao aire libre

Agora que vai sol e calor, os alumnos e alumnas de 1º de ESO da materia de Xeografía e Historia decidiron amosar ao resto da comunidade educativa o herbario de plantas da contorna e do eido do propio centro que estamos construíndo cooperativamente desde hai seis anos ao abeiro do Proxecto Terra, e Educación Patrimonial, ambos do Plan Proxecta.

O primeiro herbario que realizamos era  sobre plantas das zonas de procedencia do alumnado que recolleron e clasificaron grazas á axuda da familia. Hai tres anos comezamos a facer un herbario coas plantas do eido. Algunhas das plantas recollidas foron empregadas para a exposición Flores para Rosalía, polo que este ano estamos a recoller de novo esas plantas ademais de engadir as plantas de nova catalogación durante o presente curso.

Parece que se achega unha semana chuviosa, así que imos poñer a proba a eficacia das bolsas con peche hermético. Esperamos que funcionen!


22/05/23

Roteiro literario do club de lectura de memoria democrática

Os alumnos e alumnas do Club de lectura de memoria democrática realizaron un roteiro literario en Vigo polos lugares nos que se desenvolven a novela Cabalos e lobos, de Fran P. Lorenzo. Esta actividade relaciónase tamén cos PFPP Redes de cooperación para a memoria democrática e os dereitos humanos e Educación en pensamento crítico.

A novela conta a historia da familia Beckmann ao longo de tres xeracións ata a actualidade facendo referencia a eventos históricos como a II República, o auxe do fascismo en Europa, e a Guerra Civil, a relación do fascismo español co nazismo na II Guerra mundial, e a ditadura franquista. Na obra, Vigo é un protagonista máis.

O grupo visitando os restos dos silos do cable inglés, no porto de Vigo, próximos ás oficinas da familia Beckmann.

"Dous cabos telegráficos, o inglés e o alemán, como senllas arterias submarinas, bombeaban no corazón de Vigo as noticias do mundo, o latexo das bolsas e a hora do meridiano de Greenwich. Os funcionarios do Cable reuníanse en clubs sociais que organizaban elegantes bailes, that's jazz, do you like it...?, carreiras de cabalos, combates de boxeo e partidos de football contra os equipos locais. Bebían cervexa e viño do Porto, algún cocktail". Páxina 33.

"A saudade da terra firme escurecía tamén os soños de milleiros de emigrantes para os que Vigo era só o porto do adeus, un precipicio habitado e ruidsoso, o lugar no que se chantar diante do océano antes da travesía e volver a vista atrás ou formular unha promesa. Cunha maleta de cartón vagaban por todas as partes cunha pasaxe no peto da chaqueta tramitada pola Axencia Beckmann". Páxina 180.

Un selfie ao pé do edificio Albo onde se produce "a caída" ao inicio da novela, e un protagonista máis da historia.

"Nunca faltou a pedra nesta cidade, porque é a materia prima da que está feita. Mesmo así a construción demorouse uns oito anos, até se completar xa case en 1950, porque o ferro e o cemento que armaban a súa estrutura non abondaban na posguerra e o edificio Albo foi medrando como puido, por etapas, até se converter nunha colosal e lluminosa torta de vodas de varios pisos sobre o horizonte da ría. Os pináculos que coroan as súas alturas escaladas non estaban nos planos orixinais de Castro Represas. De feito son unha pequena traizón ao ideario racionalista do arquitecto, ou, mellor dito, unha concesión, obrigada, ao relato formal da ditadura por parte daquel home valente, fiel ás súas ideas". Páxina 92.

"Nada máis abandonar a estación do tres, desde a curva de Lepanto, tantos anos á sombra dos carrís elevados do Scalextric, admiro o plano partido da miña casa. A Rápida. O edificio Albo. A pirámide de Castro Represas. O vórtice, a agulla do compás". Páxina 189.




Paseando pola Gran Vía, moi cambiada con respecto aos anos 50.

"O bulevar da Gran Vía deserto, nun Domingo de Ramos. Ao fondo o portón do colexio de Cluny". Páxina 19.

"Así que a avoa puxo os ollos nunha promoción inmobiliaria que unha familia de conserveiros, os Albo, comezara a erguer, tamén en 1942, nunha propiedade erma, hoxe no centro da cidade, ao pé da nova Gran Vía del Generalísimo Franco". Páxina 90

"Tras pasa diante do Corte Inglés detéñome para contemplar a fachada de Gran Vía nº 2, recortada contra o rosa anil da atardecida, sobre a cicatriz transparente do Scalextric". Páxina 180.


O grupo visitando a casa de Bruno, na rúa Privada moderna e amosando o libro Cabalos e lobos, de Fran P. Lorenzo.

"A Privada Moderna é unha pasaxe de edificios de tres alturas, todos iguais, á que se accede a través dunha empinada escaleira de pedra que salva o desnivel con Urzaiz. Gustaríame que foses alí un día, Thomas, que subises os tres tramos, de dez chanzos cada un, e que entrases nese patio de veciñanza. É unha rúa interior, sen tráfico, un decorado. A pica aínda non puido con ese lugar, porque o tempo se condensou alí dunha maneira singular, solidificado entre os ladrillos e o cemento da súa construción modesta". Páxina 159.


Vistas de Vigo, as Illas Cíes e a Península do Morrazo desde o Castro.

"Entón ao pasarmos as últimas casas de Alcabre, á vista da corcova das Cíes, arrodeaba o seu torso cos meus brazos e pousaba a orella no seu lombo, auscultando atento o motivo da miña dita, o corazón de Bruno a batucar no salitre da brisa, baixo os piñeiros". Páxina 168.

"Cruzamos a ría no vapor e despois un taxi deixounos en Beluso" P. 168

21/05/23

Plantas aromáticas para axudar os polinizadores

Os alumnos e alumnas de 1º ESO da materia de Xeografía e Historia crearon un novo xardín de plantas aromáticas ao carón da casa dos insectos para axudar aos polinizadores.

O xardín polo de agora inclúe dúas variedades de lavanda, dúas variedades de romeu e tomiño.



Recomendámosvos os libros Unha historia con aguillón, de Dave Goulson, e Guía de campo de los polinizadores de España, de Luis Óscar Aguado Martín, Alberto Ferreres Castile e Elisa Viñuela Sandoval, para que poidades aprender máis sobre a importancia dos polinizadores e como axudalos.

20/05/23

Viaxe a Londres

Os alumnos e alumnas de 4º de ESO da materia de Xeografía e Historia realizaron unha viaxe didáctica a Londres entre os días 12 e 17 de maio.

Durante esta viaxe, o alumnado visitou os lugares máis emblemáticos da cidade que marcan os cambios e continuidades ao longo da historia.

O grupo na Tower Bridge despois de ter visitado London Tower.

Visita á Strand Arcade.

O grupo na súa visita a Westminster Abbey e Parliament House.

19/05/23

Patrimonio no faiado

Os alumnos e alumnas de 4º ESO A e B remexeron polo faiado da casa na procura de obxectos da familia que consideran relevantes para eles mesmos e tamén para a súa familia.

Esta actividade foi realizado ao abeiro do programa Educación patrimonial, do Plan Proxecta, e tamén do PFPP Redes de cooperación para a memoria democrática e os dereitos humanos.

Deixámosvos unha mostra do patrimonio recuperado e invitámosvos a visitar o Museo virtual KaleidoScapes para coñecer o resto da investigación. Moitos parabéns polo traballo!